چهارشنبه سوری یا چارشنبه سوری یکی از جشن های باستانی ایرانیان است که از شامگاه آخرین سه شنبه سال تا بامداد آخرین چهارشنبه سال ادامه می یابد. در این شب مردم با برافروختن آتش از روی آن می پرند. در سال های اخیر با اضافه شدن استفاده از انواع مواد آتش بازی مثل ترقه ها، فشفشه و انواع مواد آتش زا و حتی انفجاری این جشن باستانی با حوادث و آسیب های جانی و مالی بسیاری همراه گردیده است. به طوری که برخی آن را مراسم چهارشنبه سوزی می نامند. به همین دلیل در این مطلب نکاتی را برای پیشگیری و کنترل حوادث چهارشنبه سوری و کاهش خطرات و آسیب های احتمالی مطرح می کنیم.
چرا چهارشنبه سوری به چهارشنبه سوزی بدل می شود؟
آتش علاوه بر اینکه نقش اساسی در پیشرفت تمدن بشری داشته است به دلیل جاذبه آن به بخشی از جشن ها و مراسم تبدیل شده است. بویژه در فرهنگ باستانی ایران نور و آتش دارای قداست بوده و مورد ستایش واقع می شده است. چهارشنبه سوزی یکی از نمودهای این ستایش آتش در فرهنگ ایرانی است.
اما مراسم چارشنبه سوری در فرهنگ مدرن شکل و رنگ متفاوتی پیدا کرده است. امروزه مراسم چهارشنبه سوری در روشن کردن آتش و پریدن از روی آن خلاصه نمی شود. کودکان، نوجوانان و جوانان از هفته های قبل از آخرین چهارشنبه سال به تدارک انواع مواد آتش بازی مثل فشفشه، فلاشر، آبشار، کهکشان، ورجه و فرفره ، دودزا و طرقه می پردازند.
با اینکه اکثر وسایل آتش بازی در صورتی که از فروشگاه های معتبر خریداری شوند بی خطر هستند اما استفاده نادرست از آنها می تواند خطرات، حوادثی مثل آتش سوزی و در نتیجه آسیب هایی مثل سوختگی و آسیب های چشمی را رقم بزند. اما بخش عمده ای از خطرات و حوادث چهارشنبه سوری ناشی مواد محترقه و منفجره دست ساز و نگهداری و انبار مواد اولیه تهیه آنها در منازل و آتش سوزی و انفجار ناشی از آنها است.
نکاتی برای پیشگیری حوادث و کاهش آسیب های چهارشنبه سوری
در ادامه به بررسی نکات مهمی می پردازیم که رعایت آنها می تواند به پیشگیری از حوادث تلخ و صدمات ناگوار مراسم چهارشنبه سوری کمک کند. همچنین مواردی را برای شرایط بروز حریق مطرح خواهیم کرد که می تواند به کنترل و فرار به موقع از خطرات ناشی از آتش سوزی مفید باشد.
خطرات آتش بازی چیست؟
در صورت عدم استفاده صحیح، مواد آتش بازی می تواند باعث سوختگی و آسیب چشم در کودکان و بزرگسالان شود. بهترین راه برای محافظت از خانواده استفاده نکردن از هیچ گونه وسایل آتش بازی در داخل خانه است. بهتر است که در مراسم و نمایش های آتش بازی عمومی شرکت کنید و آتش بازی و برافروختن آتش را به حرفه ای ها بسپارید.
نکات ایمنی آتش بازی برای پیشگیری از حوادث چهارشنبه سوری
هرگز اجازه ندهید کودکان خردسال دست به وسایل آتش بازی بزنند. کودکان بزرگتر باید فقط تحت نظارت دقیق بزرگسالان از آنها استفاده کنند.
وسایلی مانند ترقه، فرفره، آبشار و فشفشه در صورت استفاده نادرست می توانند بسیار خطرناک باشند. اگر به بچه‌ها فشفشه و طرقه می‌دهید، مطمئن شوید که آنها را بیرون و دور از صورت، لباس و مو نگه دارید.
هرگز از وسایل آتش بازی های غیرقانونی استفاده نکنید. فقط آتش بازی های قانونی و ایمن بخرید. آتش بازی های قانونی دارای برچسب با نام سازنده و دستورالعمل ها هستند، موارد غیرقانونی بدون برچسب هستند.
وسایل آتش بازی را در جای خشک و خنک نگهداری کنید.
وسایل آتش بازی هرگز نباید توسط افرادی که الکل یا مواد توهم زا مصرف کرده اند مورد استفاده قرار گیرد.
هر کسی که از آتش بازی استفاده می کند یا در نزدیکی ایستاده است باید از عینک محافظ استفاده کند.
هرگز وسایل آتش بازی روشن را در دستان خود نگه ندارید.
از مواد آتش بازی فقط دور از افراد، خانه ها و مواد قابل اشتعال استفاده کنید.
همیشه از وسایل آتش بازی در بیرون استفاده کنید و در صورت بروز حادثه یک سطل آب و یک شلنگ در نزدیکی خود داشته باشید.
از دیگرانی که آتش بازی می کنند دوری کنید. آنها مواد آتش زا را به طور اشتباه به سمت شما شلیک کنند.
هرگز آتش بازی را حتی به عنوان شوخی به طرف کسی پرتاب نکنید یا به طرف او نشانه نگیرید.
هنگام روشن کردن وسایل آتش بازی را در دست نگیرید و هیچ قسمتی از بدن خود را روی آن قرار ندهید. از محافظ چشم استفاده کنید و وسایل آتش بازی را در جیب خود حمل نکنید چون اصطکاک می تواند آنها را روشن کند.
ابزار آتش بازی را دور از منازل قرار دهید و از مواد و مایعات قابل اشتعال، قلم مو، رنگ ها و برگ و سایر مواد قابل اشتعال دور نگه دارید.
هر بار یک وسیله آتش بازی روشن کنید. هرگز آنها را در داخل یک ظرف و فضای محصور مشتعل نکنید.
هرگز یک وسیله آتش بازی را دوباره روشن نکنید.
اگر احساس کردید مواد آتش بازی خراب است به هیچ وجه از آنها استفاده نکنید.
اجازه ندهید بچه ها بعد از یک مراسم، تکه های وسایل آتش بازی مثل طرقه ها یا فشفشه ها را بردارند. برخی از آنها ممکن است مشتعل شوند و در هر زمان ممکن است منفجر شوند.
آتش بازی های مصرف شده و استفاده نشده را قبل از دور انداختن چند ساعت در آب، خیس کنید.
یک سطل آب در نزدیکی خود نگه دارید تا آتش بازی هایی که خاموش نمی شوند یا در صورت آتش سوزی کاملاً خاموش شوند.
بهتر است، یک پتو و خاموش کننده مثل کپسول آتش نشانی، در محل آتش بازی به همراه داشته باشید.
فشفشه ها و مواد جرقه زا یک عامل اصلی حوادث چهارشنبه سوری
هر سال، کودکان خردسال را می توان در مراسم چهارشنبه سوری با فشفشه هایی در دست مشاهده کرد، اما آنها بسیار خطرناک‌تر از آن چیزی هستند که بیشتر مردم فکر می‌کنند. در بسیاری موارد همین مواد به ظاهر منجر به حوادث چهارشنبه سوری دردناکی می شوند.
فشفشه ها در حدود ۱۱۰۰ درجه سانتیگراد می سوزند؛ به اندازه ای داغ که می تواند برخی فلزات را ذوب کند. جرقه ها می توانند به سرعت لباس ها را مشتعل کنند و بچه ها در اثر افتادن جرقه ها روی پاها دچار سوختگی شدید شده اند.
طبق گزارش انجمن ملی حفاظت از آتش آمریکا، مواد جرقه زا مثل فشفشه ها به تنهایی بیش از ۲۵ درصد از مراجعات به اورژانس را برای آسیب های ناشی از آتش بازی تشکیل می دهند. برای کودکان زیر ۵ سال، جرقه ها علت تقریباً نیمی از کل صدمات برآورد شده بوده اند.
از عینک محافظ استفاده کنید
آسیب های چشمی ناشی از آتش‌بازی معمولاً ترکیبی از ضربه‌های شدید، سوختگی حرارتی و قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی هستند. در حالی که احتمال آسیب دیدگان اطرافیان بیشتر از فردی است که آتش بازی را به راه می اندازد، این ایده هوشمندانه ای است که هر کسی که آتش بازی را انجام می دهد – به ویژه موشک های بطری – همانطور که توسط موسسه استاندارد ملی آمریکا مشخص گردیده است، از گوگل محافظ استفاده کند.
نکات ایمنی و کمک های اولیه در حوادث چهارشنبه سوری
با رعایت نکاتی که در بالا مطرح کردیم می توانید حوادث چهارشنبه سوری را به حداقل برسانید. اما در صورتی که حادثه ای برای شما یا اطرافیانتان ایجاد شد بهتر نکات ایمنی و موارد پزشکی زیر را در نظر بگیرید.
در مواردی که شما یا شخصی که می شناسید در اثر آتش بازی مجروح شده اید، در اسرع وقت به دنبال کمک پزشکی باشید.
هیچ گونه پمادی روی سوختگی ها نزنید یا در مدتی که منتظر کمک هستید از داروهای ضد درد استفاده نکنید.
اگر آسیب چشمی رخ داده است، حتماً دستورالعمل های زیر را دنبال کنید:
چشم ها را مالش ندهید.
چشم ها را آبکشی نکنید.
به چشم ها فشار وارد نکنید.
اشیایی که در چشم گیر کرده اند را خارج نکنید.
از مصرف پمادها یا مصرف داروهای ضد درد رقیق کننده خون مانند آسپرین یا ایبوپروفن خودداری کنید، مگر اینکه توسط پزشک تجویز گردیده باشد.
واحد آتش نشانی و امداد و نجات شهرداری شمشک دربندسر
